شرکتهای دانشبنیان، گروه مهمی از شرکتها هستند که در سالهای اخیر گسترش یافته و جایگاه ویژهای پیدا کردهاند. این جایگاه ویژه، امتیازات بسیار خوبی را برای این شرکتها فراهم آورده که بخش مهمی از این امتیازات به مقوله مالیات مربوط میشود. در این مطلب قصد داریم به بررسی امتیازات قانونی شرکتهای دانشبنیان بپردازیم و شرایط لازم برای معافیت مالیاتی این شرکتها را بررسی کنیم.
چه شرکتهایی دانشبنیان هستند؟
شرکتهای برپایه دانش متمرکز بر دانش هستند، دانش و فناوری دارایی اساسی شرکتهای برپایه دانش و عضوی جداییناپذیر این شرکتهاست. فعالیت شرکتهای دانشبنیان بهشکلی است که به گسترش اختراعات و نوآوری کمک میکنند.
انواع شرکتهای دانشبنیان
پیش از اینکه به امتیازات و حمایتهایی که شرکتهای برپایه دانش از آنها برخوردارند بپردازیم، باید با انواع شرکتهای دانشبنیان آشنا شویم، چرا که مزایای این شرکتها بسته به نوع آنها متفاوت است.
شرکتهای دانشبنیان، در پنج نوع مختلف تقسیمبندی میشوند:
- شرکتهای برپایه دانش نوپا نوع یک
- شرکتهای برپایه دانش نوپا نوع دو
- شرکتهای برپایه دانش تولیدی نوع یک
- شرکتهای برپایه دانش تولیدی نوع دو
- شرکتهای مستعد برپایه دانش (نوع سه)
شرکتهای برپایه دانش نوپا نوع یک: شرکتهای نوپا نوع یک و دو، شرکتهایی هستند که بهتازگی آغاز به فعالیت کرده و تاکنون درآمدی نداشتهاند و در واقع یا اظهارنامه مالیاتی نداشته یا اظهارنامه مالیاتی صفر داشته باشند. این شرکتها باید تا مرحله تولید محصول یا فناوری خود (حداقل تا مرحله نمونه آزمایشگاهی) پیش رفته باشند.
شرکتهای برپایه دانش نوپا نوع دو: این شرکتها مشابه با شرکتهای دانشبنیان نوپا نوع یک هستند. تفاوت شرکتهای نوپا نوع دو با نوع یک در این است که ارزش افزوده و سطح پیچیدگی فنی محصولات شرکتهای نوپا نوع دو، پایینتر از شرکتهای نوپا نوع یک است.
شرکتهای برپایه دانش تولیدی نوع یک: شرکتهایی که بیش از 25 درصد درآمدشان از فروش محصولات و تولیدات دانشبنیان حاصل شده باشد. محصولات این شرکتها باید به مرحله تولید رسیده باشد. سطح فناوری و پیچیدگی این محصولات بسیار بالا بوده و ارزش افزوده آن زیاد است.
شرکتهای برپایه دانش تولیدی نوع دو: شرکتهایی که بیش از حداقل 10 درصد درآمدشان از فروش محصولات و تولیدات دانشبنیان حاصل شده باشد. محصولات این شرکتها باید به مرحله تولید رسیده باشد. سطح فناوری و پیچیدگی این محصولات متوسط یا نسبتا بالاست.
شرکتهای مستعد برپایه دانش (نوع سه): شرکتهایی که فاقد معیارهای «آییننامه ارزیابی شرکتها و مؤسسات دانشبنیان» هستند اما در صورت برخورداری از فرصت و حمایت، امکان کسب این معیارها را داشته باشند. این شرکتها پس از بررسی توسط مرکز شرکتها و موسسات دانشبنیان، بهعنوان شرکتهای مستعد دانشبنیان (نوع سه) تأیید میشوند.
انواع حمایتها از شرکتهای دانشبنیان
طی سالهای اخیر، میزان فعالیت شرکتهای برپایه دانش گسترش پیدا کرده است؛ از این رو توجه به این شرکتها نیز بیشتر از قبل شده و از طرف دولت، قوانین حمایتی مختلفی برای شرکتهای برپایه دانش تنظیم شده است. انواع حمایتهایی که از شرکتهای برپایه دانش صورت میگیرد، شامل موارد زیر است:
- معافیتهای بیمهای شرکتهای برپایه دانش
- معافیت از سود بازرگانی و عوارض گمرک
- پوشش بیمهای مناسب برای محصولات و خدمات ارائهشده توسط شرکتهای برپایه دانش
- اولویت در واگذاری موسسههای پژوهشی دولتی به شرکتهای برپایه دانش
- اعطای وام و تسهیلات ویژه بانکی با بهره کم
- تخصیص تسهیلات نظام وظیفه و امریه
- تسهیل در روند استقرار شرکتهای دانشبنیان در تهران و سایر شهرهای کشور
نحوه محاسبه و پرداخت مالیات شرکتهای دانشبنیان
یکی از مهمترین امتیازاتی که دولت برای شرکتهای برپایه دانش درنظر گرفته است، معافیت این شرکتها از پرداخت مالیات است؛ اما این معافیت دارای قواعد و شرایط خاصی است. البته لازم به ذکر است که شرایط معافیت از مالیات شرکتهای برپایه دانش مستقر در پارک علم و فناوری با شرکتهای برپایه دانش غیر مستقر در پارک علم و فناوری متفاوت است.
همچنین بخوانید:آخرین تغییرات قوانین مالیاتی در ایران; آن چه باید بدانید
معافیت مالیاتی شرکتهای غیر مستقر در پارک علم و فناوری
طبق ماده ۲۲ آییننامه اجرایی قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات برپایه دانش «درآمد مشمول مالیات شرکتها و مؤسسات دانشبنیان ناشی از قراردادها و فعالیتهای تحقیق و توسعه، تجاریسازی و تولید محصولات و خدمات دانشبنیان در حوزه فناوریهای برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرمافزارهای مربوط، توسط همان شرکتها و مؤسسات دانشبنیان به مدت ۱۵ سال پس از تاریخ صدور مجوز برای هر شرکت یا موسسه دانشبنیان از مالیات موضوع ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم و همچنین از پرداخت عوارض، حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض صادراتی معاف هستند.» برنامه ریزی مالی می تواند راه گشای شرکت هایی باشد که از این قانون مستثنی هستند.
و آنچه در ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم آمده به این صورت است: «طبق این ماده، جمع درآمدهای شرکتها و درآمدهای ناشی از فعالیتهای انتفاعی تمام اشخاص حقوقی که حاصل از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران است، پس از وضع زیانهای ناشی از منابع غیر معاف و کم کردن معافیتهای مقرر به غیر از مواردی که طبق مقررات قانون مالیاتهای مستقیم دارای نرخ جداگانهای هستند، مشمول مالیات است و نرخ آن هم بیست و پنج درصد (۲۵%) محاسبه میشود.»
به این ترتیب، شرکتهای برپایه دانش از پرداخت 25 درصد سود خود بهعنوان مالیات، معاف هستند؛ اما این موضوع متعلق به تمام دستههای شرکتهای دانشبنیان نیست. تنها شرکتهای دانشبنیان تولیدی نوع یک و نوپا نوع یک میتوانند از معافیت مالیاتی برخوردار شوند، آن هم تنها برای کالاها و محصولات برپایه دانش خود. در واقع اگر شرکتی دارای هشت محصول بوده و سه محصول آنها بهعنوان دانشبنیان تایید شده باشد، آن شرکت میتواند تنها برای این سه محصول تا 15 سال معافیت مالیاتی بگیرد. البته این موضوع باید هر سال در کارگروه بررسی شود.
معافیت مالیاتی شرکتهای مستقر در پارک علم و فناوری
طبق ماده 9 قانون حمایت از شرکتها و موسسات دانشبنیان، معافیت مالیاتی برای شرکتهای مستقر در پارک علم و فناوری بهمدت بیست سال برای واحدهای پژوهشی، فناوری و مهندسی و نیز کارکنان شاغل در آنها اعمال میشود.
در صورتی که شرکتهای برپایه دانش مجوزهای لازم برای استقرار و فعالیت در پارک علم و فناوری را دریافت کنند، میتوانند از مزایای مناطق آزاد تجاری و صنعتی استفاده کنند. شرکتهای برپایه دانش در صورت استقرار و فعالیت در پارک علم و فناوری، نیازی به مراجعه به کارگروه ارزیابی و تشخیص شرکتها و موسسات برپایه دانش ندارند.
نکات مهم در خصوص معافیت مالیاتی شرکتهای دانشبنیان
- تمام درآمدهای شرکتهای برپایه دانش مشمول معافیت مالیاتی نمیشود، بلکه تنها آن بخش از درآمدهای شرکتهای برپایه دانش از معافیات مالیاتی برخوردار خواهند شد که توسط کارگروه ارزیابی و تشخیص شرکتها و موسسات برپایه دانش بهعنوان فعالیت دانشبنیان شرکت تأیید شده و در سال مالی مشخص به سازمان امور مالیاتی ارسال شده باشد.
- کارکنان شرکتهای دانشبنیان از پرداخت مالیات بر حقوق معاف نیستند. معافیت شرکتهای برپایه دانش تنها مربوط به قانون مالیاتهای مستقیم است؛ اما شرکتهای مستقر در پارک علم و فناوری در صورت هماهنگی با مدیریت پارک علم و فناوری میتوانند از معافیت مالیاتی حقوق کارکنان مستقر در پارک برخوردار شوند.
- شرکتهای برپایه دانش از مالیات بر ارزش افزوده معاف نمیشوند.