یکی از مهمترین معیارهای سنجش وضعیت مالی شرکت‌ها و سوددهی آنها، ارزیابی صورت‌های مالی آنها است. در این میان، ترازنامه یکی از مهمترین صورت‌های مالی است که در آن انواع دارایی‌های جاری و غیر جاری نمایش داده می‌شود. به‌طور کلی، دارایی به اموال یا منابع اقتصادی متعلق به یک شرکت گفته می‌شود که شامل “منابع اقتصادی” و “تسلط مالکانه واحد تجاری” بوده و “قابلیت تبدیل به پول نقد” را داشته باشد. در ادامه دارایی‌های جاری و غیر جاری را معرفی و به بررسی انواع و تفاوت‌های میان آنها می‌پردازیم.
دارایی جاری چیست؟
در تبادلات مالی یک شرکت، همواره به پول نقد نیاز است؛ چراکه شرکت باید بتواند نیازهای خود را با استفاده از پول نقد برطرف کند. شرکت‌ها معمولاً تمام دارایی خود را به شکل نقد نگهداری نمی‌کنند و آن را به اشکال مختلف سرمایه گذاری می‌کنند.
دارایی جاری به دارایی گفته می‌شود که بتوان آن را به سرعت به پول نقد تبدیل کرد. منظور از تبدیل سریع به پول نقد، یک بازه نهایتاً یک ساله است. یعنی اگر شرکت بتواند یک موجودی را در زمانی کمتر از یک‌سال به پول نقد تبدیل کند، می‌توان آن را در دسته دارایی جاری در نظر گرفت.
انواع دارایی جاری
درصورتی که دارایی‌ها و موجودی‌های یک شرکت، یکی از انواع زیر باشد، می‌توان آن را در دسته دارایی جاری قرار داد:
- پول نقد: هدف از دسته بندی موجودی و دارایی شرکت،َ تبدیل آن به پول نقد است. پس بدون شک، موجودی نقد شرکت در حساب‌های بانکی و سپرده‌های بدون سررسید، یکی از انوع دارایی جاری است.
- سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت: اگر شرکت در واحدهای تجاری زود بازده سرمایه گذاری کرده باشد، به گونه‌ای که بتوان در کمتر از یک‌سال آن را به پول نقد تبدیل کرد، می‌توان آن را به عنوان دارایی جاری در نظر گرفت. هم‌چنین سرمایه‌ای که تا تاریخ سررسید آن کمتر از یک‌سال باقی مانده باشد در دسته دارایی جاری قرار می‌گیرد.
- اسناد فروش تجاری: تمام مطالبات شرکت که انتظار می‌رود ظرف یک‌سال مالی وصول شود، نوع دیگری از دارایی جاری است. این مطالبات در جریان فعالیت اصلی شرکت، مانند فروش کالا ایجاد شده است.
- پیش پرداخت‌ها و پیش فروش‌ها: پرداخت مشتریانی که انتظار می‌رود ظرف یک‌سال آینده وصول و خریدشان تکمیل شود، در دسته دارایی جاری قرار می‌گیرد.
دارایی غیر جاری چیست؟
دارایی غیر جاری، مواردی را شامل می‌شود که طبق سرمایه گذاری‌های بلند مدت شرکت خریداری شده‌اند. به عبارت دیگر انتظار می‌رود که این دسته از دارایی، طی یک‌سال و بیشتر از آن، به پول نقد تبدیل شود.
دارایی غیر جاری در تحلیل مالی و تصمیم گیری‌های مدیریتی نقش موثری دارد؛ زیرا نشان دهنده پایداری و قدرت مالی بلند مدت شرکت هستند. شرکت‌هایی که دارایی غیر جاری بسیار زیادی دارند، حتی اگر در فعالیت‌های مالی خود زیان‌ده باشند، به واسطه دارایی زیاد خود، هم‌چنان ارزشمند به شمار می‌آیند.
انواع دارایی غیر جاری
درصورتی که دارایی‌ها و موجودی‌های یک شرکت، یکی از انواع زیر باشد، می‌توان آن را در دسته دارایی غیر جاری قرار داد:
- سرمایه گذاری‌های بلند مدت: تمام سرمایه گذاری‌های شرکت که برای بیش از یک‌سال انجام می‌شود، در دسته دارایی غیر جاری قرار می‌گیرد.
- پیش پرداخت‌ها و پیش فروش‌ها: به مانند دارایی جاری، پیش پرداخت‌ها و پیش فروش‌ها در دسته دارایی‌های غیر جاری نیز می‌توانند قرار گیرند؛ با این تفاوت که وصول مبالغ این مطالبات در دارایی غیر جاری، بیش از یک‌سال طول خواهد کشید.
- دارایی‌های مشهود: عموم دارایی‌های مشهود شرکت اعم از ماشین آلات، ساختمان یا زمین را که نمی‌توان آن را به عنوان سرمایه گذاری کوتاه مدت در نظر گرفت؛ در دسته دارایی غیر جاری قرار می‌گیرد.
- دارایی‌های نامشهود: ارزش گذاری دارایی‌های نامشهود که ماهیت فیزیکی ندارند در زمان فروش مشخص می‌شود. سرقفلی، جواز و پروانه کسب در این دسته قرار می‌گیرند.
جمع بندی
دارایی‌های جاری و غیر جاری، بخشی از ترازنامه‌های مالی شرکت هستند که تحلیل و محاسبه آنها، در ارزش گذاری شرکت نقش موثری دارند. به‌طور کلی دارایی جاری، به آن دسته از اموال و موجودی شرکت گفته می‌شود که در بازه زمانی کمتر از یک‌سال قابل تبدیل شدن به پول نقد است. پول‌های نقد، سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت در دسته دارایی‌های جاری قرار می‌گیرند. اسناد فروش تجاری و پیش پرداخت‌ها و پیش فروش‌ها نیز در صورتی که در بازه زمانی کمتر از یک‌سال وصول و قابل نقد شدن باشند، در دسته دارایی جاری قرار می‌گیرند.
دارایی‌های غیر جاری آن دسته از اموال و موجودی‌های شرکت است که می‌توان آن را در مدت یک‌سال و بیشتر از آن به پول نقد تبدیل کرد. سرمایه گذاری‌های بلند مدت و دارایی‌های مشهود و نامشهود در دسته دارایی‌های غیر جاری قرار می‌گیرند. هم‌چنین پیش پرداخت‌ها و پیش فروش‌هایی که وصول مبالغ آنها، بیش از یک‌سال به طول می‌انجامد در دسته دارایی‌های غیر جاری قرار می‌گیرند.
بیشتر بخوانید:تعریف دارایی؛ همه چیزهایی که باید بدانید!
