ضرورت تغییر فرآیند سنتی پلمپ دفاتر تجاری
بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی موظف‌اند دفاتر و اسناد مالی خود را مطابق ضوابط و مقررات تنظیم کنند تا میزان درآمد مشمول مالیات آن‌ها مشخص شود. تاکنون این فرآیند به‌صورت سنتی و غیر الکترونیک انجام می‌شد و متقاضیان می‌بایست دفاتر خود را به‌صورت فیزیکی از سازمان ثبت اسناد و املاک دریافت می‌کردند و مجدداً به صورت فیزیکی به ادارات امور مالیاتی ارائه می‌دادند. این روند علاوه بر تحمیل هزینه و صرف وقت زیاد برای فعالان اقتصادی، مشکلاتی از جمله خطای انسانی در ثبت اطلاعات و احتمال دخل و تصرف در دفاتر مالی را نیز به همراه داشت.
در جهت اجرای مفاد بند “ج” ماده (4) قانون برنامه هفتم توسعه و بند “ج” ماده (67) قانون برنامه ششم توسعه، دولت موظف به ایجاد سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی شده است. هدف از این اقدام، توسعه دولت الکترونیک، کاهش مصرف کاغذ و تسهیل فرآیندهای مالیاتی و تجاری است.
مزایای سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی
با راه‌اندازی سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی، فرآیند ثبت و نگهداری دفاتر مالی به‌صورت کاملاً دیجیتال انجام خواهد شد که مزایای متعددی به همراه دارد:
1. افزایش شفافیت مالیاتی و کاهش تخلفات مالی
از بین رفتن امکان دست‌کاری و دخل و تصرف در دفاتر مالی و افزایش دقت در بررسی‌های مالیاتی.
2. کاهش هزینه‌های اجرایی و حذف فرآیندهای زائد اداری
حذف نیاز به دریافت دفاتر فیزیکی، کاهش هزینه‌های چاپ و توزیع و تسهیل روند اداری برای فعالان اقتصادی.
3. تسریع در فرآیند حسابرسی مالیاتی
امکان دسترسی سریع به اطلاعات مالی و تسریع در حسابرسی توسط سازمان امور مالیاتی.
4. حفظ محیط زیست و کاهش مصرف کاغذ
حذف بیش از ۱۲۷ میلیون برگ کاغذ در سال و صرفه‌جویی ۲۵۰ میلیارد تومانی در منابع مالی.
5. افزایش دقت در نگهداری سوابق مالی و جلوگیری از خطاهای انسانی
اطلاعات مالی فعالان اقتصادی به‌صورت دیجیتال و بدون خطای انسانی ثبت و بایگانی خواهد شد.
نحوه عملکرد سامانه و زمان اجرای آن
در حال حاضر، زیرساخت نرم‌افزاری سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی طراحی شده و در مرحله استقرار و بهره‌برداری از طریق درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی قرار دارد. پس از عملیاتی شدن این سامانه، مؤدیان مالیاتی می‌بایست دوره مالیاتی خود را مشخص کرده و اطلاعات گردش حساب‌های خود را بارگذاری کنند. سپس قادر خواهند بود اطلاعات مالی خود را در بازه‌های زمانی دقیق مشاهده نمایند.
طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده، تمامی فعالان اقتصادی که پس از ۲۳ تیرماه ۱۴۰۳ اقدام به پلمپ دفاتر قانونی خود کنند ملزم به استفاده از این سامانه و ثبت دفاتر الکترونیک خود در آن خواهند بود.
نتایج و تأثیرات اجرای سامانه
اجرای این سامانه علاوه بر کاهش هزینه‌های مالی و افزایش سرعت در رسیدگی‌های مالیاتی، موجب بهبود شفافیت مالیاتی و کاهش تخلفات اقتصادی خواهد شد. همچنین، فعالان اقتصادی می‌توانند بدون نیاز به مراجعه حضوری، اطلاعات مالی خود را به‌صورت آنلاین و در بازه‌های زمانی مشخص بارگذاری کنند که این امر منجر به کاهش بروکراسی اداری و بهبود بهره‌وری سیستم مالیاتی کشور خواهد شد.
سامانه دفاتر تجاری الکترونیکی، ایران را یک گام دیگر به سمت دیجیتالی شدن فرآیندهای اقتصادی و تحقق دولت الکترونیک نزدیک‌تر می‌کند. این تحول، علاوه بر کاهش هزینه‌های اجرایی و حفظ محیط‌زیست، موجب بهبود مدیریت منابع مالی و افزایش عدالت مالیاتی در کشور خواهد شد.
