زمانی که کسی از شما می‌پرسد پیراهنتان را به چه قیمتی خریداری کرده‌اید، شما تنها بهای مربوط به آن را می‌گویید! برای مثال اگر 400 تومان پرداخت کرده‌اید، می‌گویید پیراهن را 400 تومان خریده‌اید! در حالی که بهای تمام شده‌ی آن پیراهن برای شما 400 تومان نیست! بلکه هزینه‌ی پست و رفت و آمد یا هزینه‌های جانبی برای خرید لباستان را نیز باید در نظر بگیرید تا بهای تمام شده پیراهن برای شما مشخص شود! در مثال دیگر، زمانی که به مسافرت با تور می‌روید، مبلغی که به تور می‌پردازید تمام هزینه‌ی سفر شما نیست! بلکه بهای تمام شده سفر شما با محاسبه خرج‌های دیگر مثل خرید سوغاتی یا رستوران خارج از تور به دست می‌آید.
در حسابداری نیز مفهومی به نام بهای تمام شده برای شرکت‌ها داریم که محاسبه‌ی آن بسیار سخت‌تر از محاسبه‌ی هزینه تمام شده‌ی یک پیراهن است! چرا که هزینه‌ها و تولیدات و خدمات تجاری هر شرکت، بسیار گسترده‌تر و وسیع‌تر است. حال که با مفهوم سیستم بهای تمام شده به صورت کلی آشنا شدید، با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در خصوص این مفهوم که می‌توان آن را مهمترین مفهوم حسابداری دانست، به دست بیاورید.
سیستم بهای تمام شده چه هزینه‌هایی را در بر می‌گیرد؟
زمانی که یک حسابدار از سیستم بهای تمام شده برای محاسبه هزینه نهایی هر کالا یا خدمت استفاده می‌کند، باید به چند هزینه‌ی مهم توجه کند. این هزینه‌ها شامل هزینه خرید، هزینه نصب، هزینه نگهداری و تعمیرات، نوسازی، انرژی و حمل و نقل می‌شود. با جمع این هزینه‌ها در مجموع می‌توانیم بدانیم برای کالا یا خدمت مورد ارائه خود چه میزان هزینه کرده‌ایم.
البته این یک دسته بندی در مورد هزینه‌های محاسبه شده در سیستم حسابداری بهای تمام شده است! در یک دسته بندی کلی‌تر، این هزینه‌ها به 5 دسته‌ی هزینه‌های ثابت، هزینه‌های مستقیم، هزینه‌های غیرمستقیم، هزینه‌های سربار و هزینه‌های متغیر دسته بندی می‌شوند.
سیستم بهای تمام شده در چه شرکت‌هایی کاربرد دارد؟
این سیستم حسابداری می‌تواند در شرکت‌هایی با موضوعات مختلف به کار برود. شرکت‌های صنعتی که به ساخت کالاهای صنعتی مشغول هستند، شرکت‌های خدماتی، شرکت‌های عمومی مانند ادارات دولتی و شرکت‌های پیمانکاری همگی می‌توانند از این سیستم برای حسابداری مالی خود استفاده کنند.
مزیت‌های استفاده از این سیستم حسابداری
سیستم حسابداری بهای تمام شده، مزیت‌های زیادی برای شرکت دارد. مهمترین مزیت این است که این سیستم دید کاملی به مدیریت شرکت در خصوص مقرون به صرفه بودن یا نبودن یک کالا یا خدمت می‌دهد! با توجه به این که یک کالا یا خدمت، چه میزان درآمد برای شرکت دارد و بهای تمام شده آن چه میزان است، سودی که از آن نصیب شرکت می‌شود به دست می‌آید. در این شرایط با توجه به میزان سود، شرکت می‌تواند تصمیم بگیرد تولید و عرضه کالا یا خدمت، صرفه اقتصادی دارد یا خیر! هم چنین در صورتی که چند کالا یا خدمت عرضه می‌شود و شرکت قصد حذف برخی از آن‌ها را دارد، این سیستم می‌تواند پرهزینه‌ترین و کم سود ترین کالاها را مشخص کرده و تصمیم گیری را برای مدیر راحت‌تر کند.
با استفاده از این نوع حسابداری، می‌توان نقطه سر به سر هر کالا و خدمت را حساب کرد. با این کار می‌توان فعالیت‌های سودآور و زیان آور را شناخت و اقداماتی برای افزایش حاشیه سود کالا انجام بدهد. هم چنین این کار می‌تواند به تعیین قیمت مناسب برای کالا به نوعی که شرکت متحمل زیان نشده و سود مدنظر را کسب نماید کمک کند.
معایب سیستم حسابداری بهای تمام شده
با وجود مزایای زیادی که برای این سیستم برشمردیم، باید دقت کرد که این نحوه حسابداری باید با دقت تمام و کمال انجام شود. چرا که اشتباه در آن می‌تواند باعث خطاهای بزرگی در مدیریت کلان شرکت شود. هم چنین با توجه به گسترده بودن هزینه‌های محاسبه شده در این روش حسابداری، نیاز است که حسابداران به اطلاعات بسیار زیادی دسترسی داشته باشند. برخی از این اطلاعات بایگانی و دستی هستند و یافتن تمام آن‌ها و در نظر گرفتنشان در محاسبه بهای تمام شده، باعث صرف زمان و هزینه بسیار بالا می‌شود.
جمع بندی
سیستم بهای تمام شده یک سیستم حسابداری است که برای محاسبه‌ی هزینه‌ی یک کالا، تمامی هزینه‌های انجام شده برای تولید آن را در نظر می‌گیرد. هم چنین این سیستم برای خدمات و شرکت‌های مختلف قابل اجرا است. با وجود مزایای بسیار زیادی که این نحوه حسابداری دارد، معایبی نیز از جمله هزینه و زمان‌بر بودن متوجه آن است. در این مطلب، شما را با سیستم بهای تمام شده آشنا کردیم و مثال‌هایی را نیز برای توضیح بهتر مفهوم ارائه کردیم. برای یافتن اطلاعات بیشتر در خصوص سیستم‌های حسابداری، به وبلاگ ما مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید:سیستم بهای تمام‌شده واقعی و جذبی چیست؟
