به طور معمول سیستم‌های حسابداری جهت انجام برخی محاسبات پیچیده احتیاج به تعداد زیادی صورت مالی دارند که در این بین از جمله مهم‌ترین صورت‌های مالی، صورت سود و زیان یا همان صورت مالی درآمد و هزینه است. در صورت سود و زیان با اطلاعاتی در مورد میزان درآمد به دست آمده و هزینه‌های صرف شده برای یک کسبوکار یا یک شرکت در اثر فعالیت‌های مختلف روبرو هستیم.
صورت سود و زیان چیست؟
صورت سود و زیان از جمله ابزارهای مالی است که کسب‌وکار‌ها جهت بررسی عملکرد مالی خود از آن بهره می‌گیرند. به‌طور‌کلی صورت درآمد و هزینه یک گزارش مالی بوده که می‌تواند حاوی اطلاعاتی چون سود خالص، زیان خالص، میزان درآمد، میزان هزینه و دیگر آیتم‌های مالی یک شرکت در یک بازه زمانی باشد.
این نوع صورت مالی به نوعی به مدیران منافع مالی از جمله شرکت‌ها، ادارات، بانک‌ها و… کمک می‌کند تا بر حسب آن تصمیمات مناسبی در مورد سرمایه‌گذاری و ایده‌های مالی خود داشته باشند. صورت سود و زیان اغلب به صورت گزارش یک‌ساله تدوین می‌شود تا معیاری برای بررسی سلامت مالی یک شرکت باشد.
تهیه صورت سود و زیان با چه اهدافی است؟
- آگاهی کامل به میزان سود یا همان درآمد یک شرکت از مهم‌ترین اهدافی است که در تهیه صورت سود و زیان به آن اهمیت ویژه‌ای می‌دهند. در حقیقت داده‌‌های ارقامی در این صورت مالی نشانگر درصد موفقیت مالی یک شرکت در کسب میزان سود است.
- مدیران شرکت‌ها قطعا دید جامعی روی صورت مالی سود و زیان تهیه شده دارند، این مورد باعث می‌شود، صورت مالی به عنوان معیاری جهت مقایسه سلامت مالی شرکت با شرکت‌های رقبا باشد.
- معمولاً اطلاعاتی که گزارش سود و زیان در اختیار مدیران شرکت قرار خواهد داد به عنوان تلنگر و هشداری جهت ادامه روند فعالیت با دقت بیشتر است. در بیان واضح‌تر، می‌توان این گونه بگوییم که طبیعتاً با مشاهده یک عملکرد ضعیف در صورت سود و زیان، این موضوع مدیران را به سمت گرفتن تصمیمات مناسب‌تر سوق خواهد داد. افزایش ظرفیت خط تولید، افزایش کیفیت محصولات، تغییر کارکرد و… از تصمیماتی است که درصورت مشاهده عملکرد ضعیف در صورت مالی جهت بهبود سودآوری از سوی کارفرما‌ها و مدیران قابل اتخاذ خواهند بود.
مراحل تهیه صورت سود و زیان
برای تهیه صورت سود و زیان مراحل مختلفی باید طی شود که هر کدام از آنها باید با دقت بالایی تدوین شوند، از جمله مراحل تهیه صورت درآمد و هزینه شامل موارد زیر است:
- در مرحله اول باید دوره زمانی تعیین گزارش سود و زیان مشخص شود. در اغلب موارد دوره‌های ۳ و ۶ و ۹ یا ۱۲ ماهه برای تعیین این نوع صورت مالی انتخاب می‌شود.
- در این مرحله درآمد‌های کلی شرکت در بازه زمانی انتخاب شده به طور دقیق محاسبه می‌شود. این درآمد معمولاً حاصل فروش و ارائه هر نوع خدماتِ شرکت است.
- بعد از برآورد درآمد شرکت، میزان سود خالص حاصل از فروش خدمات و محصول با حذف هزینه‌های جانبی شده برآورد می‌شود.
- هزینه‌های عملیاتی که در اثر فروش و توزیع محصول به دست آمده‌اند، در این مرحله محاسبه می‌شوند.
- در این مرحله درآمدی که قبل از کسر مالیات حاصل شده است با در نظر گرفتن سود ناخالص و حذف هزینه‌های اداری و فروش، برآورد خواهد شد.
- ثبت کامل و با جزئیات مبلغ مالیات بر درآمد جهت محاسبه سود خالص در این مرحله انجام می‌گیرد.
- در این گام از تهیه صورت سود و زیان، درآمد خالص با کسر مبلغ مالیات از درآمد تعیین شده در مراحل قبلی محاسبه می‌شود.
- و در نهایت در مرحله آخر تمام اطلاعات به دست آمده در مراحل یاد شده و همچنین نام شرکت و دوره مالی به شکل صورت سود و زیان ثبت می‌شود.
همچنین بخوانید:تحلیل صورت های مالی و تفسیر آنها
فرمول محاسبه صورت سود و زیان
جهت محاسبه صورت سود و زیان نیاز به استفاده از دو فرمول مجزا است. به‌طور‌کلی برای محاسبه سود و درآمد خالص دوره مالی، مقدار درآمد مالی را منهای میزان هزینه‌های مالی دوره می‌کنند. همچنین جهت محاسبه دقیق زیان دوره مالی، هزینه‌های مالی دوره را منهای درآمد‌های دوره مالی خواهند کرد.
ناگفته نماند در صورتی که میزان درآمد‌های حاصل از فعالیت‌های درآمد آور شرکت یا کسبوکار مورد نظر از جمع مقدار هزینه‌های آن، جهت تولید محصول بیشتر باشد، یعنی کسبوکار در سوددهی قرار دارد.
سخن پایانی
اطلاعات به دست آمده از صورت سود و زیان انواع شرکت‌های سرمایه گذار، علاوه بر مدیران آن شرکت‌ها، همچنین برای افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها را دارند اهمیت بالایی دارد. در مجموع این نوع صورت مالی نشانگر میزان موفقیت شرکت جهت بررسی و کنترل زیان و هزینه‌های اضافی و همچنین خدمات‌رسانی مطلوب به مشتریان است.
