عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به نبود اطلاعات دقیق حتی ۴۰ روز پس از حادثه فروریزش متروپل، تأکید کرد: تغییرات اساسی در ساختار متروپل بدون پشتوانه مهندسی اجرا شده بود، در حالی که این ساختمان از سال ۱۳۹۹ بدون هیچ سند فنی معتبر، در حال استفاده بوده است.
دکتر سید مجتبی موسوی در نشست «تاملی دیگر در رخداد متروپل؛ سرگذشت پژوهی فروریزش ساختمان متروپل آبادان» با اشاره به وقوع حادثه متروپل در دوم خرداد ۱۴۰۱ گفت: در همان روزها تصاویر هوایی که توسط ایرنا منتشر شد، ما را به تحلیل و بررسی دقیق‌تر این فاجعه واداشت و آن روز تا ساعت‌های پایانی شب در پژوهشگاه بودم و اخبار و اطلاعات مربوط را دنبال می‌کردم.
موسوی از تلاش‌های تیم پژوهشگاه برای بررسی و تحلیل علت‌های حادثه متروپل سخن گفت و افزود: حدود چهل روز پس از حادثه، تیمی چهار نفره به آبادان سفر کردیم و پس از ورود به آبادان، ابتدا به فرمانداری رفته و با همراهی دوستانی از سازمان مدیریت بحران کشور و استان جلسه‌ای برگزار کردیم.
وی ادامه داد: سپس به محل ساختمان متروپل رفتیم و پس از بازدید از آن، در ستاد فرماندهی مدیریت بحران با حضور نمایندگانی از شهرداری جلسه‌ای برگزار کردیم که اطلاعات مفیدی ارائه شد. بعد از جلسه در فرمانداری، به بررسی میدانی چند ساختمان دیگر در سطح شهر آبادان پرداختیم که از جمله آنها برج وزرا متعلق به همان هلدینگ عبدالباقی بوده است.
موسوی با اشاره به نشست غیر یکنواخت زمین میان ساختمان‌های مورد بازدید این تیم تحقیقاتی، گفت: در مشاهده میدانی، نشست نامتوازن زمین کاملاً مشهود بود. همچنین بازدیدهایی از ساختمان‌های ایرانیان، دادستانی و ساختمان‌های مقابل شهربازی داشتیم که همه نشان‌دهنده مشکل نشست غیر یکنواخت است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، افزود: بسیار تعجب‌آور بود که با وجود این مشکلات جدی نشست، ساکنان این ساختمان‌ها به طور عادی در آنها زندگی می‌کردند. یادم آمد در فرصت مطالعاتی‌ام در ژاپن، استادمان می‌گفت پس از زلزله، برای تعمیر سازه‌ها از جک استفاده می‌کنند و ساختمان‌ها را به حالت اولیه برمی‌گردانند. اما در آبادان چنین حساسیتی وجود نداشت.
وی بازدید از محل دپوی نخاله‌های ساختمانی را مرحله دیگر این مطالعه میدانی دانست و ادامه داد: در گرمای بالای ۵۳ درجه، محل انباشت نخاله‌های تخریب‌شده ساختمان را مشاهده کردیم، گرچه ساختمان هنوز کامل تخریب نشده بود، اما وضعیت نگران‌کننده بود.
موسوی به بازدید از سازمان نظام مهندسی استان خوزستان پس از گذشت حدود ۴۰ روز از حادثه اشاره کرد و با بیان اینکه با نکته‌ای عجیب مواجه شدیم؛ این که روایت واقعی از اتفاقات حادثه متروپل وجود نداشت، اضافه کرد: پس از ۴۰ روز از فاجعه متروپل هیچ اطلاعات دقیقی درباره علت دقیق حادثه در دست نبود، به همین دلیل تصمیم گرفتیم افرادی را که در پروژه درگیر بودند، دعوت کنیم تا اطلاعات دقیق‌تری کسب کنیم.
وی با اشاره به مشکلات ساختاری ساختمان متروپل، گفت: ساختمان متروپل دارای دو بخش بود؛ یکی اسکلت فولادی و دیگری اسکلت بتنی. تمام مشکلات عمده مربوط به بخش اسکلت بتنی بود و بخش فولادی دچار مشکل نشد. این موضوع برخلاف تبلیغات گسترده‌ای بود که پیش از حادثه درباره استحکام اسکلت فولادی شده بود.
موسوی افزود: نقشه‌های پس از حادثه در نظام مهندسی موجود بود که نشان می‌داد در مجاورت ساختمان، نشست و ترک‌هایی ایجاد شده است. همچنین گزارشی از جوشکارانی که در حادثه فوت کردند، ارائه شد که پیش از آن در دسترس نبود.
وی درباره روند اجرای پروژه، توضیح داد: ساخت پروژه از سال ۹۶ آغاز شد و شمع‌های سرکانتی دور تا دور پروژه اجرا شد تا گودبرداری هفت متری و اجرای پی گسترده بتنی انجام شود. با این وجود، حین اجرا تصمیم گرفته شد ورودی رمپ پارکینگ تغییر کند؛ از این رو ملک مجاور واقع در خیابان سعدی، خریداری و به محوطه متروپل اضافه شد. این تغییرات در ورودی و الحاق ملک مجاور باعث افزایش طول ساختمان و تغییرات بهینه‌سازی در سازه شد که احتمالاً بر وضعیت سازه تأثیر داشته است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، با اشاره به تحلیل‌های فریم‌به‌فریم از تصاویر ضبط‌شده پیش از فروریزش متروپل، اظهار کرد: در آکس ۵ ساختمان، ستونی قرار دارد که با ستونی دیگر در کناره، یک دهانه را تشکیل می‌دهند. ویدئویی که از طبقه همکف ضبط شده، نشان می‌دهد که این فضا با نور زیادی همراه است و به طبقات اول، دوم، سوم و چهارم راه دارد و از طبقه چهارم به بعد، پارکینگ ساختمان آغاز می‌شود. این تصاویر نشان می‌دهد که رمپ پارکینگ از طبقه سوم به چهارم می‌رسد و با تغییراتی که در اجرا رخ داده، سازه دچار تغییرات اساسی شده است؛ به‌طوری‌که طرح اولیه عملاً به هم خورده و طرح اصلاح‌شده‌ای اجرا شده است که بر اساس آن رمپ به جای مسیر پیش‌بینی‌شده، در حوالی مرکز ساختمان و نزدیک ورودی قرار گرفت.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه زلزله‌شناسی با اشاره به مشاهدات میدانی در بازدید از طبقه چهارم ساختمان متروپل، خاطر نشان کرد: تصاویر این طبقه نشان می‌دهد که طول دهانه‌ها افزایش پیدا کرده است. نکته قابل توجه این است که ساختمان متروپل از سال ۱۳۹۹ در حال بهره‌برداری بوده، بدون آنکه مستندات فنی دقیق از وضعیت اجرا وجود داشته باشد.
موسوی با بیان اینکه تاکنون هیچ نقشه اجرایی رسمی از ساختمان متروپل منتشر نشده است، گفت: در طول سه سال گذشته، تلاش زیادی برای یافتن نقشه اجرایی این ساختمان صورت گرفت، اما هنوز نمی‌دانیم این ساختمان دقیقاً تحت چه نقشه‌ای اجرا شده و آیا محاسبات سازه‌ای آن پاسخگوی بارها بوده یا خیر.
وی در ادامه با نمایش تصویری از ضلع راست ساختمان، متروپل شماره یک را نشان داد و تأکید کرد: طول دهانه‌ها در ناحیه‌ای که دچار فروریزش شد، بسیار قابل توجه است. در این ناحیه، دیوار برشی به درستی عمل نکرده و توزیع نیروها نیز به صورت مطلوب انجام نشده است.
موسوی با جمع‌بندی تحلیل خود، خاطرنشان کرد: تغییرات گسترده در روسازه به‌شدت نگران‌کننده بود. حتی اگر فونداسیون ضخیم و صلب هم باشد، در صورت عدم توجه به تغییرات بالا، دچار نشست خواهد شد. در سازه‌ای که قاب مناسبی برای انتقال نیروها وجود ندارد و سقف به صورت دال وافل اجرا شده، ستون‌های کوچک نمی‌توانند نیروها را به خوبی منتقل کنند.
وی با اشاره به اثرات این حادثه بر آیین‌نامه‌های مهندسی ساختمان، افزود: پس از فروریزش متروپل، در شهریور ۱۴۰۲ سمیناری در نمایندگی نظام مهندسی ساختمان آبادان برگزار شد. بر اساس مصوبات این نشست، استفاده از شمع برای ساختمان‌های بالای پنج طبقه در آبادان، ماهشهر و سربندر الزامی شد.
موسوی هشدار داد: نباید تصور کنیم که صرفاً با اجرای شمع می‌توان از نشست جلوگیری کرد. حتی در محافل دانشگاهی نیز این پرسش مطرح است که آیا همیشه اجرای شمع ضروری است؟ باید توجه داشته باشیم که مسئله اصلی، شناخت دقیق اثر تغییرات در روسازه بر رفتار زیرسازه است؛ موضوعی که متأسفانه در حادثه متروپل مغفول مانده بود.
