تورم به عنوان یکی از چالش‌های کلان اقتصادی، تأثیرات گسترده‌ای بر تمامی بخش‌های اقتصادی از جمله صنعت بیمه دارد. این پدیده تعادل اقتصادی را برهم زده و منجر به تغییرات متعددی در نحوه عملکرد بیمه‌گران و بیمه‌گذاران می‌شود. در این مطلب تغییرات حق بیمه‌ها و اثرات تورم بر جنبه‌های مختلف صنعت بیمه در ایران را از جوانب مختلف مورد بررسی قرار می‌دهیم.
کاهش قدرت خرید و تأثیر آن بر تقاضای بیمه
در شرایط تورمی، کاهش قدرت خرید مردم یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر کاهش تقاضای بیمه است. با افزایش نرخ تورم، هزینه‌های زندگی مردم بالا رفته و بیمه، حتی اگر یک کالای ضروری باشد، از اولویت‌های خانوار خارج می‌شود.
این مسئله به کاهش حق بیمه‌های دریافتی منجر شده و توان مالی شرکت‌های بیمه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به‌عنوان مثال، در شرایطی که هزینه‌های روزمره یک خانوار متوسط بیش از 70 درصد درآمد آن را شامل شود، پرداخت حق بیمه زندگی یا شخص ثالث خودرو ممکن است به تأخیر بیفتد یا به کلی حذف شود
افزایش ارزش اسمی سرمایه‌های بیمه‌شده
یکی دیگر از اثرات تورم، افزایش ارزش اسمی سرمایه‌های بیمه‌شده است. به‌عنوان مثال، ارزش جایگزینی یک ساختمان مسکونی یا تجاری در سال‌های اخیر به دلیل افزایش قیمت‌های مواد ساختمانی و خدمات مرتبط چند برابر شده است.
در حالی که این افزایش ارزش می‌تواند درآمد اسمی شرکت‌های بیمه را افزایش دهد، ولی در عین حال، ریسک‌های پذیرفته شده توسط بیمه‌گران نیز افزایش می‌یابد. این افزایش ریسک، چالشی برای حفظ توانگری مالی شرکت‌های بیمه به شمار می‌رود.
اثرات تورم بر پرداخت خسارت
تورم، هزینه‌های پرداخت خسارت توسط شرکت‌های بیمه را نیز به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. در برخی از رشته‌های بیمه‌ای نظیر بیمه شخص ثالث یا بیمه مسئولیت، پروسه ارزیابی و پرداخت خسارت ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها به طول بیانجامد.
این تأخیر زمانی باعث می‌شود که ارزش واقعی خسارت پرداختی به دلیل تورم افزایش یابد و فشار مضاعفی بر شرکت بیمه وارد شود. به‌عنوان مثال، اگر هزینه تعمیر یک خودرو در زمان وقوع حادثه 50 میلیون تومان باشد، ممکن است تا زمان پرداخت خسارت به 70 میلیون تومان افزایش یابد.
اثر تورم بر بیمه اتکایی
در قراردادهای بیمه اتکایی، شرکت بیمه‌گر اصلی بخشی از ریسک خود را به بیمه‌گر اتکایی منتقل می‌کند. تورم می‌تواند منجر به تغییرات قابل توجهی در این روابط شود. از یک سو، افزایش ارزش خسارت‌های احتمالی می‌تواند زیان بیشتری به بیمه‌گر اتکایی تحمیل کند.
از سوی دیگر، در مواردی که بیمه‌گر اتکایی به دلیل وقوع خسارت‌های بزرگ بدهکار شود، تأخیر در تسویه حساب می‌تواند به نفع وی باشد. این تضاد منافع می‌تواند روابط بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار را پیچیده کند.
کاهش اثربخشی فرانشیز
تاثیر تورم بر حق بیمه
فرانشیز یکی از ابزارهای مهم کنترل خسارت در صنعت بیمه است که به واسطه تورم تأثیرگذاری خود را از دست می‌دهد. به‌عنوان مثال، اگر مبلغ فرانشیز یک بیمه نامه خودرو در سال‌های گذشته 500 هزار تومان بوده باشد، این مبلغ در شرایط تورمی کنونی ممکن است ارزش واقعی قابل توجهی برای شرکت بیمه نداشته باشد. این کاهش ارزش باعث می‌شود که فرانشیز، کارایی خود را در کنترل هزینه‌های خسارت از دست بدهد.
قاعده نسبی و چالش‌های مربوط به آن
افزایش ارزش مورد بیمه در شرایط تورمی می‌تواند منجر به اعمال قاعده نسبی شود. بر اساس این قاعده، اگر ارزش واقعی مورد بیمه بیش از سرمایه بیمه‌شده باشد، خسارت پرداختی به تناسب سرمایه بیمه‌شده کاهش می‌یابد. این مسئله اغلب موجب نارضایتی بیمه‌گذاران می‌شود.
مثلا اگر یک ملک با ارزش واقعی 5 میلیارد تومان تنها به میزان 3 میلیارد تومان بیمه شده باشد، خسارت پرداختی در صورت بروز حادثه تنها به تناسب 3 میلیارد تومان محاسبه خواهد شد.
تأثیرات تورم بر هزینه‌های عملیاتی
علاوه بر موارد فوق، تورم هزینه‌های عملیاتی شرکت‌های بیمه را نیز افزایش می‌دهد. هزینه‌های پرسنلی، اجاره دفتر، تجهیزات و سایر هزینه‌های اداری به‌طور مستقیم تحت تأثیر تورم قرار می‌گیرند. افزایش این هزینه‌ها می‌تواند حاشیه سود شرکت‌های بیمه را کاهش داده و آن‌ها را با چالش‌های بیشتری مواجه کند.
راهکارهای مدیریت اثرات تورم
برای مقابله با اثرات منفی تورم بر صنعت بیمه، چندین راهکار می‌تواند مورد توجه قرار گیرد:
صدور الحاقیه افزایش تعهدات
شرکت‌های بیمه می‌توانند با اطلاع‌رسانی مناسب، بیمه‌گذاران را به دریافت الحاقیه افزایش تعهدات تشویق کنند تا از زیان‌های ناشی از قاعده نسبی جلوگیری شود.
به‌روزرسانی فرانشیز
بازنگری و تنظیم مبالغ فرانشیز بر اساس شرایط تورمی می‌تواند اثربخشی این ابزار را حفظ کند.
سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه
شرکت‌های بیمه می‌توانند با سرمایه‌گذاری در دارایی‌های با بازده بالا، بخشی از زیان‌های ناشی از تورم را جبران کنند.
افزایش شفافیت در ارتباط با بیمه‌گذاران
اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف به بیمه‌گذاران در مورد اثرات تورم بر بیمه‌نامه‌ها می‌تواند اعتماد آن‌ها را جلب کرده و از نارضایتی‌ها بکاهد.
تورم پدیده اقتصادی حائز اهمیتی است که تأثیرات مهمی بر صنعت بیمه دارد. این تأثیرات شامل کاهش تقاضای بیمه، افزایش هزینه‌های خسارت، تغییر در روابط بیمه اتکایی، کاهش اثربخشی فرانشیز و اعمال قاعده نسبی می‌شود. شرکت‌های بیمه با اتخاذ راهکارهای مناسب می‌توانند اثرات منفی تورم را مدیریت کرده و توانگری مالی خود را حفظ کنند. تدوین سیاست‌های مؤثر و به‌روزرسانی مستمر در فرآیندهای بیمه‌ای، کلید موفقیت در مواجهه با چالش‌های ناشی از تورم است.
